Zo’n situatie waarbij het plaatje heel anders in elkaar zit, dan je in eerste instantie denkt. Een situatie die mijn blik opende...

Een telefoontje van iemand van de reclassering, Leger des Heils. Of het klopte dat ik Abubakar Musa* begeleid. Ik schrik me suf. Die ken ik inderdaad. Het is 2003 en ik werk bij Vluchtelingenwerk en ik begeleid mensen de eerste drie maanden nadat ze in mijn stad een woning hebben gevonden. Met de weg vinden en praktisch alles op starten. Abu is een hele vriendelijke man, tussen de 35 en 40 jaar, uit Sierra Leone gevlucht en een tijdelijke verblijfsvergunning gekregen, vanwege de situatie in zijn land. Hij is niet zo handig met formulieren, maar hij doet zijn best en hij heeft wel wat mensen om zich heen die hem helpen.

“Hij is verdacht van het bedreigen van een vrouw met een groot mes. Als hij zich wil verweren, kan hij dat bespreken met zijn toegewezen advocaat. Maar let wel op, dat zijn vaak juniors die dit soort klussen vaak standaard afhandelen.” Ik kan me er helemaal niets bij voorstellen bij deze man, maar ja, hoe goed ken ik hem nou echt. Ik weet alleen wel gelijk dat een veroordeling betekent dat er een grote kans bestaat dat zijn verblijfsvergunning niet verlengd wordt. Een reëel risico, weet ik. Abu was erg geschrokken en begreep niets van de brief. Tussen zijn Crio (een op het Engels gebaseerde Creoolse taal) en mijn Engels wordt de verwarring nog groter als hij begint over zijn fiets. Een raar verhaal, maar vanwege het rare contrast tussen zijn vriendelijke houding en de beschuldiging van een bedreiging, hield het me bezig. We zijn naar de plek gegaan en hij heeft me stap voor stap verteld wat er die middag was gebeurd.

Ja, ik was op straat met een mes bij het fietsenrek. Daar staan oude fietsen. Mijn vriend zei dat ik een stuk binnenband moest halen. Die woont daar. Mijn band was lek en hij kan de band plakken. En de schaar kan hij hiervoor niet gebruiken, want dat is waar zijn vriend zich mee ‘scheert’, dus dat zou onhygiënisch zijn. De vrouw riep naar hem, die woont bij dat rek. Abu riep dat hij niet begreep wat ze zei, maar ze werd boos. Hij had nog geprobeerd uit te leggen dat hij geen fiets aan het stelen was. Maar ze riep dat hij weg moest gaan en toen hij een stuk oude binnenband had gevonden, was hij maar naar zijn vriend gegaan. Hij wist niet dat in deze straat een paar jaar daarvoor heel veel overlast was, na het sluiten van de ‘junkentunnel’. En dat deze mevrouw al die jaren een belangrijke bijdrage had geleverd aan de veiligheid in de buurt, door te signaleren als er gekke dingen gebeurden. En die mevrouw wist niet dat je op het platteland in Sierra Leone als klein kind al leert om te gaan met een kapmes. Om gras voor de koeien te halen of een stuk suikerriet te eten. Iets wat ik tijdens mijn afstuderen op het platteland van Tanzania ook regelmatig had gezien.

Een voorval dat me heeft gevormd. Mijn les: als een situatie ‘raar’ lijkt, denk niet dat je ‘m wel snapt, maar VRAAG. En dan kan het antwoord je verrassen, je een ander beeld geven en je aan het denken zetten. Kortom, je blik openen.

N.B.1 Abu is er uiteindelijk met een waarschuwing vanaf gekomen. De (jonge) advocaat vond het wel een interessant geval. En de hele uitleg met foto’s, plattegrond en gedetailleerde beschrijving maakte het mogelijk om bij de rechter een pleidooi te doen. Alleen het feit dat hij met een groot mes op straat had gelopen, bleef overeind. Dat mag niet in Nederland. Maar dat had niemand aan Abu verteld bij de inburgeringscursus.

*N.B.2 De naam Abubakar Musa is een gefingeerde naam. Ik heb geprobeerd contact met de bewuste persoon te leggen om toestemming te vragen voor het delen van dit verhaal, maar dat is helaas niet gelukt.